Bor Elementi

Bor madeni ilk bakışta beyaz bir kayayı andırır. Çok sert ve ısıya dayanıklı olup diğer elementlere olan yüksek kimyasal ilgisi nedeniyle doğada serbest bir element olarak değil, başka elementlerle bileşikler halinde, tuz şeklinde bulunur. Tabiatta yaklaşık 230 çeşit bor minerali vardır. Oksijenle bağ yapmaya yatkın olması sebebiyle çok sayıda bor-oksijen bileşimi bulunmaktadır. Bor-oksit bileşimlerinin genel adı borattır.

Bor madenleri, topraktan çıkarıldıktan (tüvenan cevher) sonra kırma, eleme, yıkama ve öğütme işlemlerini müteakip kullanıma hazır hale getirilmektedir.

Bor, periyodik tabloda “B” simgesi ile gösterilen, atom numarası 5, atom ağırlığı 10,81, yoğunluğu 2,84 gr/cm3, ergime noktası 2.200 oC ve kaynama noktası 2.250 oC, siyah renkte olan metalle ametal arası yarı iletken özelliğe sahip bir elementtir.

Periyodik cetvelin 3A grubunun ilk ve en hafif üyesidir. Temel hal elektron konfigürasyonu 1s2 2s2 2p1,dir.

Bor elementi 8B, 10B, 11B, 12B, 13B izotoplarından oluşmaktadır. En kararlı izotopları 10B ve 11B’dir. Bu izotopların tabiatta bulunma oranları sırasıyla % 19,1-20,3 ve % 79,7-80,9'dir. 10B izotopu, çok yüksek termal nötron tutma özelliği gösterir. Böylelikle nükleer malzemeler ve nükleer enerji santrallerinde kullanılabilmektedir.

Ülkemizde 10B izotop oranı yüksek bor cevher yatakları bulunmaktadır.

Bor elementinin çeşitli metal ve ametal elementleriyle yaptığı bileşiklerin gösterdiği değişik özellikler endüstride pek çok çeşit bor bileşiğinin kullanılmasına imkân sağlamaktadır. Endüstriyel açıdan önemli bor bileşikleri arasında boraks (tinkal, sodyum kökenli bor bileşikleri) kolemanit (kalsiyum kökenli bor bileşikleri), üleksit (sodyumkalsiyum kökenli bor bileşikleri) ana gruplaması altında kernit, probertit, szyabelit, datolit, sasolit, tüvenan, boraks dekahidrat, boraks pentahidrat, susuz boraks, borik asit, sodyum per borat, susuz borik asit, hidroborasit sayılabilir. Bor madenlerinin değeri genellikle içindeki B2O3 (boroksit) ile ölçülmekte, yüksek oranda

B2O3 bileşiğine sahip olanlar daha değerli kabul edilmektedir.

Bor, bileşiklerinde metal dışı bileşikler gibi davranır, ancak farklı olarak saf bor, karbon gibi elektrik iletkenidir. Kristalize bor, görünüm ve optik özellikleri açısından elmasa benzer ve neredeyse elmas kadar serttir.

Borun saf elementi ilk kez, 1808 yılında Fransız kimyager J.L. Gay-Lussac ve Baron L. J. Thenard ile İngiliz kimyager H. Davy tarafından elde edilmiştir.

Bor, biri amorf ve altısı kristalin polimorf olmak üzere, çeşitli allotropik formlarda bulunur. Alfa ve beta rombohedral formlar en çok çalışılmış olan kristalin polimorflarıdır. Alfa rombohedral strüktür 1.200 0C'nin üzerinde bozulur ve 1.500 0C'de beta rombohedral form oluşur. Amorf form yaklaşık 1.000 0C'nin üzerinde beta rombohedrale dönüşür ve her türlü saf bor ergime noktasının üzerinde ısıtılıp tekrar kristalleştirildiğinde beta rombohedral forma dönüşür.

 

Bor elementinin kimyasal özellikleri morfolojisine ve tane büyüklüğüne bağlıdır. Mikron ebadındaki amorf bor kolaylıkla ve bazen şiddetli olarak reaksiyona girerken kristalin bor kolay reaksiyon vermez. Bor yüksek sıcaklıkta su ile reaksiyona girerek borik asit ve bazı diğer ürünleri oluşturur. Mineral asitleri ile reaksiyonu, konsantrasyona ve sıcaklığa bağlı olarak yavaş veya patlayıcı olabilir ve ana ürün olarak borik asit ve bazı diğer ürünleri oluşur.

Borun atomik yapısı, kimyasal ve fiziksel özellikleri aşağıda verilmiştir:

Borun Atomik Yapısı 
Atomik Çapı 1.17 Å
Atomik Hacmi 4.6 cm3/mol
Kristal yapısı Rhombohedral
Elektron Konfigürasyonu 1s2 2s2p1
İyonik Çapı 0.23 Å
Elektron Sayısı (yüksüz) 5
Nötron Sayısı 6
Proton sayısı 5
Valans Elektronları 2s2p1

Borun Kimyasal Özellikleri

Elektrokimyasal Eşdeğer 0.1344 g/amp-hr
Elektronegativite (Pauling) 2.04
Füzyon Isısı 50.2 kJ/mol
İyonizasyon potansiyeli Birinci: 8.298 İkinci: 25.154 Üçüncü: 37.93
Valans elektron potansiyeli (-eV) 190

Borun Fiziksel Özellikleri

Atomik Kütlesi 10.811
Kaynama Noktası 4.275 K - 4.002°C - 7.236°F
Termal Genleşme Katsayısı 0.0000083 cm/cm/°C (0°C)
Kondüktivite Elektriksel:  1.0E -12 106/cm Termal:  0.274 W/cmK
Yoğunluk: 2.34 g/cc @ 300K
Görünüş Sarı-Kahverengi ametal kristal
Elastik Modülü Bulk: 320/GPa
Atomizasyon Entalpisi 573.2 kJ/mole @ 25°C
Füzyon Entalpisi 22.18 kJ/mole
Buharlaşma Entalpisi 480 kJ/mole
Sertlik Mohs:  9.3 Vickers:  49000 MN m-2
Buharlaşma Isısı 489.7kJ/mol
Ergime Noktası 2.573 K - 2.300°C - 4.172°F
Molar Hacmı 4.68 cm3/mole
Fiziksel Durumu (20°C & 1 atm): Katı
Spesifik Isısı 1.02 J/gK
Buhar Basıncı 0.348 Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.°C